Net als boven de grond is het in de bodem een "eten en gegeten worden". Bacterien, schimmels, protozoa (eencellige diertjes), aaltjes, mijten, wormen en zelfs mollen zorgen hier voor een voedselketen. Dit bodemleven breekt plantenresten af, verzorgt de structuur van de bodem, verbetert het vochtvasthoudend vermogen en beperkt de aantallen ziekteverwekkende organismen. Duidelijk is het dat een goed bodemleven noodzakelijk is voor een goede groei van planten, heesters en bomen.
De wetenschap die zich met bodemleven bezig houdt, is ver gevorderd. Toch weten we nog lang niet alles, en er zullen altijd geheimen overblijven. De basis van een goed bodemleven is het in stand houden van de kringlopen. Oftewel: rust!
Evenwichten die het bodemleven in kan stellen zijn: vochtbalans, zuurgraad, structuur,
vrijgave van voedingsstoffen voor planten en bomen, etc.
Evenwichten kunnen verstoord worden door o.a.: consequent verwijderen van organisch "afval", (over-)bemesting, regelmatig spitten, uitdroging van de (kale) grond, verdichting van de grond, gebruik van gif of andere chemicaliën.
Organisch materiaal in de bodem is onmisbaar. Het activeert bodemleven, het levert voedingsstoffen voor de planten, het zorgt voor een goede structuur (kleigond luchtiger, zandgrond vaster), en het houdt vocht en voedingsstoffen vast. Organische resten van planten en bomen dienen dus in principe niet verwijderd te worden. Als jaar na jaar alle blad en snoeiafval afgevoerd wordt, mag het duidelijk zijn dat het bodemleven te weinig organisch materiaal kan verteren. De grond verschraalt, kan minder vocht vasthouden en de planten gaan kwarren. Zie ook lentebeurt. Als je uit esthetisch oogpunt het tuinafval wilt opruimen, kun je ervoor kiezen "mooi" organisch materiaal toe te voegen. Dit kan zijn: (zelf gemaakte) compost, (bemeste) tuinaarde uit zakken, houtsnippers of snippers van het plantafval. Let op: het materiaal wat nog niet gecomposteerd is (dus hout- en bladsnippers), heeft zuurstof nodig om te composteren. Meng dit dus niet door de bodem, want dan vergaat het te langzaam, en het verbruikt de zuurstof die de wortels nodig hebben. Leg hiervan dus gewoon een laagje boven op de grond, dit voorkomt ook onkruidgroei! Compost en tuinaarde mogen wel ondergeharkt worden.
Bijmesten met NPK is voor de korte termijn voor de planten heel goed. Maar de zoute kunstmest is voor het
bodemleven een aanslag en dit bodemleven zal nog verder achteruit gaan. Hierdoor ontstaat een verslaving aan
kunstmest, want door het verslechterde bodemleven hebben de planten steeds meer kunstmest nodig.
Koemestkorrels, of organisch gebonden NPK is al een stuk beter. Het beste is natuurlijk, zoals hiervoor besproken, zoveel mogelijk blad en groenafval te laten liggen.
Met spitten kan verdichte grond los gemaakt worden. Vroeger werd de tuin, om de planten en struiken heen, ieder jaar gespit. Maar nu is de trend om niet te spitten, omdat:
Aangeraden wordt de tuin bij aanleg te spitten (met compost of bemeste tuinaarde en evt. mest), en de grond daarna zoveel mogelijk met rust te laten. Bovendien, als je de grond mooi dicht laat groeien met beplanting, valt er niks te spitten...
"Kale grond" droogt door directe instraling van zon (en UV)licht enorm uit, waarmee het bodemleven ter plaatse ook het loodje legt. Het kan een paar seizoenen duren eer het bodemleven in uitgedroogde grond weer hersteld is, en daarna kan het jaren duren eer het bodemleven de grond weer in orde heeft gemaakt.
Ook verdichting van de bodem is funest voor het bodemleven. Door verdichting vermindert de doordringbaarheid van de bodem: er komt zuurstofgebrek, water zakt er niet meer door (plassen!), de bodem is ontoegankelijk voor wormen en andere insecten en wortels worden tegengehouden in hun groei. Dus let op bij werkzaamheden in de tuin: zware machines moeten over rijplaten rijden! Ook een auto kan al schade brengen aan de bodem.
Chemicaliën doden het bodemleven. Denk daarbij aan strooizout, algendoder voor de bestrating (sommige mensen gebruiken chloor!), smeerolie, onkruidverdelger en alle andere troep waar een doodshoofd op de verpakking staat...
Onze werkwijze:
In onze eigen tuin hebben we enkele jaren geleden als laatste redmiddel voor het behouden van een droge, donkere border, een laagje houtsnippers tussen de planten gestrooid. De planten stonden er het opvolgende jaar beslist beter bij. En: we hoefden bijna geen onkruid te wieden. Nu doen we het door de hele tuin, hoewel op de meeste plaatsen geen plekje kale grond meer te bekennen is!
Heeft u vragen?
