Wortelopdruk

Een vervelend verschijnsel bij bomen die in de verharding staan, is wortelopdruk. Wortels drukken bestrating (klinkers, opsluitbanden, asfalt) op, waardoor er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. Hoe komt dit nu eigenlijk en wat is er aan te doen?

Wortels groeien daar, waar ze (1) kunnen komen en (2) waar iets te halen valt. Naarmate er meer te halen valt, zullen de wortels daar meer groeien.
(1) Wortels kunnen door zand groeien als het zand niet te zwaar is aangestampt (verdicht). Verdichting van de bodem is te meten met een prikstok. Bij een verdichting van meer dan 30Kg/cm2 lukt het de wortels niet meer om verder te groeien. Wortels kunnen dus niet zomaar onder een weg door groeien als de ondergrond onder deze weg te zwaar verdicht is. Als de wortels er al lagen toen de weg werd aangelegd, kunnen ze aan de andere kant van de weg wel verder groeien.
(2) In de bovenste 80cm van een normale bodem is voor bomen genoeg vocht, voedingsstof, mineralen en zuurstof te halen. Als de doorwortelbare ruimte te klein is, gaan wortels op zoek naar andere plekken om de voedingsstoffen te halen. Een van die plekken is direct onder de bestrating. Hier is vocht (condensatie van vocht aan de onderkant van de bestrating), lucht (door de kieren in de bestrating), voedingsstoffen (door uitspoeling van regenwater) en het is er lekker warm. Ze worden dikker en dikker en op een gegeven moment...

Onderzoek heeft uitgewezen dat "voeding" op zich voor wortels geen reden is tot het zoeken naar andere plekken. "Vocht" en "zuurstof" zijn dat wel. De wortels worden bij het opnemen van voedingssstoffen geholpen door schimmels. Deze schimmels gedijen beter als het bodemleven in orde is. Daarvoor is voldoende humus in de bodem nodig.

Een goed ingerichte standplaats kan wortelopdruk voorkomen. Deze standplaats moet aan de volgende eisen voldoen:

  • Voldoende doorwoortelbare ruimte
  • Niet te zwaar verdichte grond
  • Voldoende vocht
  • Voldoende zuurstof
    Als er aan deze eisen voldaan wordt, dan zullen wortels niet gaan groeien vlak onder de bestrating, omdat er betere plekken zijn om te groeien. Hierdoor is niet uitgesloten dan er ooit wortelopdruk zal komen, maar het zal tientallen jaren later gebeuren dan bij een slecht ingerichte standplaats.

    Enkele aanvullingen

  • Gebruik van bomenzand (zand met veel korrels met dezelfde afmeting (ofwel 1-toppig zand) gemengd met ca. 5% goed uitgewerkte organische stof) onder matig belaste bestrating (voetpaden, fietspaden, parkeerplaatsen) kan de doorwortelbare ruimte aanzienlijk vergroten. De organische stof in dit zand wordt met 2% per jaar verbruikt. Dit betekent dat er na 1 jaar nog 4.9% over is; als er een klein beetje organisch materiaal inspoelt wordt dit weer naar 5% aangevuld.
  • Onder asfalt komt helemaal geen zuurstof. Bovendien is de grond daar zeer zwaar verdicht. Dat betekent dat er onder asfalt alleen wortelopdruk kan plaatsvinden als de wortels er al waren voordat het asfalt werd aangelegd.
  • Wortels die tegen de bestrating aan liggen, beschadigen altijd een klein beetje. Deze beschadiging wordt door de boom gerepareerd met callusweefsel, dat tussen de bestrating en de wortel geperst wordt. Daardoor komt de wortel nog meer klem te zitten, waardoor de wortel nog meer beschadigd enz...
  • Als een wortel wordt weggekapt, groeit deze vertakt weer aan. Hierdoor kan het wortelopdrukprobleem na verloop van tijd op meerdere plaatsen terugkomen.
  • Opsluitbanden langs boomspiegels lopen extra risico...!

    Deeproot (C) is een systeem van beton dat wortels dwingt diep naar beneden te groeien. Volgens de leverancier is dit het ideale middel tegen wortelopdruk. Echter, veel boomverzorgers zijn zeer sceptisch over deze constructies. Ik zie zeker op de lange termijn alleen maar nadelen van het systeem, maar het voert te ver dit hier uit te leggen. Ik zou adviseren om Deeproot (C) zeker niet te gebruiken voor bomen die een omlooptijd hebben van meer dan 20 jaar.

    Terug naar "Boom planten"


    • Heeft u vragen?