Klimmen

Kinderklimmen
Knopen voor boomverzorgers

Klimmen in een boom is niet zonder gevaar. Niet alleen kan de klimmer van een tak afglijden, maar een tak kan ook met klimmer en al afbreken. Een afgezaagde tak (of stamdeel) is gauw heel zwaar en kan bij verkeerd afzagen onverwacht breken, draaien en/of vallen. Daarom is het noodzakelijk voldoende kennis van klimmaterialen, klimtechnieken, bomen, houtsoorten, zaagtechnieken en afvangtechnieken te hebben alvorens men in een boom gaat klimmen. Hieronder staan een aantal (maar lang niet toereikend!) klimmaterialen en technieken beschreven.

Boomverzorgers gebruiken zelden ladders. Dat komt omdat een ladder heel beperkt is in de hoogte, en niet voldoende stabiliteit aan de klimmer geven om er vanaf te werken. Het gebruik van een harnas/gordel is onmisbaar.

Voorbereidingen
Natuurlijk moeten je materialen in orde zijn, maar ook de boom en de directe omgeving dient geinspecteerd te worden op mogelijke risico's. Denk aan bebouwing, slecht aangehechte takken, paddestoelen etc.
Nadat de situatie beoordeeld is, wordt er een werkplan gemaakt dat met alle betrokkenen doorgenomen wordt. Concreet betekent dat, dat er een hoofdankerplaats aangewezen wordt, een afvangpunt wordt bepaald en in welke volgorde de takken afgezaagd worden.

Alle materialen die nodig zijn worden klaargelegd. Hierbij horen ook de PBM's: helm, bril, handschoenen. Als er met de kettingzaag in de boom gewerkt wordt, zijn ook gehoorbeschermers en zaagbroek noodzakelijk.

De boom inklimmen
Er zijn verschillende manieren om in een boom te klimmen. Vaak worden ze gecombineerd. De meest gebruikte zijn:

  • Ladder Een ladder is nooit hoog genoeg om in het topje van de boom te komen. Een ladder wordt daarom alleen gebruikt om de eerste meters af te leggen. Er zal dus altijd verder geklommen moeten worden. Voordat de ladder verlaten wordt, moet een zekering aangebracht worden. Zodra de ladder vrij is, moet de grondman de ladder weghalen. Een vallende tak kan de ladder onbruikbaar maken, en hij staat alleen maar in de weg.
  • Gezekerde footlock Een dikke lijn wordt om een hoge tak geworpen (evt. met werpzakje). De klimmer kan in deze dubbele lijn naar boven klimmen. Hij zorgt wel voor een zekering tijdens het klimmen! Hiervoor neemt hij een stropje dat met een klemheist om de dubbele lijn wordt gezet.
  • Bodytrusten Als een tak net buiten je bereik zit, kan er een verstelbare lijn om deze tak geworpen worden. Als de klimmer zijn/haar heupen omhoog "gooit" en de klimlijn meteen inkort, gaat de klimmer omhoog.
  • Afwisselende zekering Klimmend van tak naar tak wordt telkens een nieuwe zekering aangelegd voordat de lagere zekering losgemaakt wordt. De valhoogte blijft hierdoor beperkt, maar leuk is nog steeds anders. Voordat de vorige zekering losgemaakt wordt, moet de nieuwe zekering getest worden door er in te hangen en de schuifknoop een klein beetje te schuiven.
  • Lijnklemmen Aan een enkele lijn die hoog in de boom gegooid is, kan met speleo-technieken (lijnklemmen etc.) geklommen worden. Dit wordt in Nederland eigenlijk niet gebruikt.
  • Klimsporen Deze worden alleen gebruikt in bomen die afgebroken moeten worden, omdat ze de bast aanzienlijk beschadigen. Met een enkele lijn om de stam kan een (redelijk) rechte stam vertikaal beklommen worden door de stalen pinnen van de klimsporen bij elke stap in de bast te drukken. De lange klimlijn gaat mee, want zodra er gezaagd wordt, moet er een tweede zekering zijn. Zeker een doorgezaagde fliplijn zonder back-up is de oorzaak van veel dodelijke ongelukken.

    Positioneren voor het werk
    Op het moment dat er gezaagd kan worden, moet de klimmer met twee zekeringen vast zitten. Niet alleen voor zijn/haar stabiliteit, maar ook voor de veiligheid: mocht er per ongeluk een zekering doorgezaagd worden, dan valt de klimmer niet naar beneden. Er zijn veel ongelukken gebeurd doordat het enige zekerpunt is doorgezaagd...!
    Vaak wordt er geklommen met een zekerpunt in de top van de boom (met een lange lijn) en een zekering vlak bij waar er gezaagd wordt (met een korte lijn). De lengte van deze lijnen kunnen continu ingesteld worden door gebruik te maken van schuifknopen (zoals de Prusik, Valdotain, Blake etc.).

    Zaagsneden
    Er zijn verschillende zaagsneden in gebruik die voor verschillende situaties geschikt zijn. Het streven is om eerst de zaagsneden te maken, dan de (ketting)zaag op te bergen om vervolgens de tak met de hand los te breken en te laten vallen. De vorm van de zaagsnede kan een tak of stamdeel ook dwingen een bepaalde kant uit te vallen. Hier kan de klimmer zijn voordeel mee doen.

    Afvangen van takken
    Vaak is er onvoldoende ruimte om een tak vrij te laten vallen; deze zal aan een touw naar beneden gelaten worden. Hierbij komen grote krachten vrij die op een gecontroleerde manier opgevangen moeten worden. Dit wordt gedaan met katrollen en vangankers (bijvoorbeeld de "acht"). In lichte gevallen kan de HMS gebruikt worden. Deze technieken vereisen nauwe samenwerking tussen de klimmer en de man aan de grond; zij dienen elkaar te controleren. Door miscommunicatie ontstaan gevaarlijke situaties met soms dodelijke afloop.

    Vellen
    Als de boom klein genoeg is (gemaakt door afbreken) kan er geveld worden. De kunst is natuurlijk om dit zo te doen dat de boom precies terecht komt waar de zager dit bedoeld heeft. Hulpmiddelen hierbij zijn de geometrie van de zaagsneden, velwiggen en eventueel een lier. Overigens is de lier niet bedoeld om de vallende boom te richten, maar om een boom die de verkeerde kant op hangt over zijn zwaartepunt te helpen. De geometrie van de zaagsneden bepaalt de richting waarin de vallende boom valt.

    Klimmen in een dode boom?
    Klimmen in een dode boom doe je liefst zo weinig mogelijk. Takken zijn breukgevoelig, stamaanzet kan gevaarlijk ingerot zijn, schors zit los zodat je klimsporen geen grip hebben...
    Als je toch in een dode boom moet klimmen, probeer dan een buurboom te gebruiken als hoofdanker of backup: als er iets mis gaat, val je niet op de grond.

    In het vakgebied van de boomverzorgers gaan de ontwikkelingen nog steeds door. Lidmaatschap van de Kring Praktiserende Boomverzorging kan er voor zorgen dat de ontwikkelingen gevolgd worden.

    Klimmen in een gevelde boom?
    Soms is het noodzakelijk om te klimmen in een boom die reeds geveld is...! Deze boom is tijdens een storm over het Eindhovens Kanaal gewaaid.
    Onderken het gevaar van deze situatie niet: als je met zaagbroek, zaagschoenen en een kettingzaag aan je gordel in het water valt, moet je heeeeeeel goed kunnen zwemmen om het er levend vanaf te brengen...!


  • Heeft u vragen?