Kandelaberen
Kandelaberen

Kandelaberen is een vorm van knotten: je zaagt alle takken van een boom af op enige afstand van de stam. De boom heeft na deze behandeling in verhouding te veel wortels, dus hij gaat zo snel mogelijk nieuwe takken en zo groot mogelijke bladeren maken om het evenwicht te herstellen. Deze nieuwe takken zijn vaak erg lang en zonder zijtakken; ze worden waterloten genoemd.

De loten zitten nooit echt goed vast aan de afgezaagde tak. De boom doet z'n best, maar het is moeilijk vast te groeien aan de stomp, mede omdat het zichtbare hout (de zaagsnede) dood is. Deze zaagsnede is ook een bron van ziekten, omdat schimmels en insecten hier naar verhouding redelijk makkelijk de boom in kunnen dringen.

Het laatste gevaar schuilt in wortelsterfte. Doordat de kroon weggenomen is, is de verhouding tussen wortels en kroon zoek. Er wordt door de kleinere hoeveelheid bladeren te weinig suikers aangemaakt om alle wortels te voeden, waardoor er veel wortels afsterven. Ook het afgrendelen van afstervende wortels kost suikers, en als deze suikers niet beschikbaar zijn, kunnen schimmels/zwammen de wortels (en daarmee de stabiliteit) ernstig aantasten.

Naarmate de boom ouder wordt, wordt de vitaliteit van de boom minder en dus ook het vermogen om zich van zo'n actie te herstellen neemt af.

Maar het grootste probleem is wel dat de boom zo snel nieuwe loten gaat vormen dat de oorspronkelijke grootte na een aantal jaren weer bereikt is. Maar de boom is in conditie aanmerkelijk achteruit gegaan...

Ik heb geprobeerd het bovenstaande in een aantal plaatjes duidelijk te maken.


1. Een mooie kastanje.
2. Netjes gekandelaberd (...)
3. Het volgende jaar zijn er veel lange, rechte loten op de takstompen.
4. De lange loten zijn een jaar later de basis voor kortere loten.
5. Na een paar jaar heeft de buitenkant van de boom weer een redelijke vorm aangenomen, maar de kern van de boom is er niet op vooruit gegaan: Dikke stompen en lange, vertikale takken. Als de boom in blad zit, lijkt de ingreep misschien een verbetering, zonder blad zeker niet.

Als we plaatje 1 met plaatje 5 vergelijken, komen we tot de volgende conclusies:

  • De afmetingen van boom 5 is maar weinig kleiner dan boom 1. De ingreep is dus een beetje effectief geweest in het klein houden van de boom.
  • De vorm van de boom zonder blad (6 maanden per jaar) is er niet op vooruit gegaan.
  • De conditie van de boom is ernstig achteruit gegaan.

    In het kort: liever niet doen...

    Alternatieven zijn:

  • Accepteren dat de boom enige overlast kan veroorzaken
  • Begeleidingssnoei toepassen om overlast te voorkomen. Hier moet echter al in een heel vroeg stadium mee begonnen worden, bijvoorbeeld 4 jaar na aanplant of eerder.
  • Als het niet anders kan: Boom verwijderen en een andere soort herplanten. Deze andere soort moet toekomst hebben op de plek van de oude boom.

    Niet alle bomen zijn geschikt voor knotten en kandelaberen:

    Geschikt

  • Tilia (linde)
  • Salix (wilg)
  • Platanus (plataan)

    Redelijk geschikt

  • Fraxinus (es)
  • Acer (esdoorn)
  • Aesculus (paardekastanje)
  • Liquidambar (amberboom)
  • Fruitbomen zoals Pyrus (peer), Malus (appel)

    Ongeschikt

  • Juglans (walnoot)

  • Heeft u vragen?